fbpx Ngā Ataata | LEARNZ

Ngā Ataata

Rāhina

1. Te haere ki runga te moana ki Moturua 


I oti ngā kōrero ki te whare taonga katahi ka eke ki runga te waka ki Moturua.

2. Kei Mangahāwea ki Moturua


Ko Moturoa te motu e mārakerake ana te kitea i a koe ka tere i te kūititanga o Te Pēwhairangi. Kāore e kore i tohua a Mangahāwea e te iwi Māori i runga i te pai o tana hanga hei wāhi noho mā rātou. Ka māmā kē hoki te pare i ngā kino i tētahi motu. He whanga e noho marumaru ana, ā, he wai māori e rere ana, he wai tai e tata ana.

3. Te keri ki Moturua


Ko tā ngā kaimātai whaipara tangata mahi ko te mātai i ngā taunakitanga e pā ana ki te hītori o te tangata, ā, i te nuinga o te wā ka kitea aua taunakitanga ki roto tonu i te whenua. E kitea ana i Mangahāwea he taunakitanga o ngā rua hāngī, ngā rua kūmara me ngā māra taro, ngā rua pātaka, te mātaitai me te ika, ngā wheua o te kēkeno me te moa tae atu ki ngā matau me ngā taputapu kua hangaia ki te anga me te tūhua.

4. Te hangi o ngā tīpuna ki Moturua


Ka tirohia hoki ngā kaimātai whaipara tangata te tāera o ngā taputapu ka huraina. Ko ngā matau i kitea i Mangahāwea he mea whakairo ki te wheua, te anga pāua rānei i tētahi tāera nō Te Moana-nui-a-Kiwa. He tohu tēnei i te takenga mai o ngā pūkenga whakairo o aua kaiwhakairo. E mea ana ngā hua o ngā mātaitanga waro o ngā rawa koiora, pēnei i te kōiwi me te rākau, he tangata i noho ki Mangahāwea i ngā tau tōmua o te rau tau 1300 (He tukanga te mātai waro ka whāia e ngā kaipūtaiao ki te ine i te waro (carbon-14) kua mau tonu ki tētahi taputapu i ora i mua. I runga i te take he motuhake te taimate o taua momo waro ka āhei ngā kaipūtaiao tōna pakeke te kite).

5. Te Taro ki Moturua


I hari mai ngā tīpuna te taro ki tēnei takiwa.

Rātū

1. Ngā tapuwae o Tupaia ki Ipipiri

2. Te whakatere kaipuke

Rātapa

1. Whāomoomo

2. Karakia - Te Pū